SİSTEM VE İSTİKRAR
İster uzun vadeli olsun isterse kısa vadeli her yatırım için bir alım satım sistemi oluşturulmalıdır.
Oluşturulan sistem sizin pusulanızdır. Nerden ve neden alacağınız, nerden ve neden satacağınız oluşturduğunuz sistemde net olarak tanımlı olması gerekir. Bu sayede stres altına girmeden, piyasadan size gelen darbeleri en aza indirerek karlı pozisyonlarınızın sayısını artırabilirsiniz.
Eğer bir sisteminiz yoksa, piyasada oluşan her dalgalanmada sizde piyasa ile beraber hop oturup hop kalkarsınız. Strese giren beyin düşünemez hale gelir. Bu durum bu şekilde devam ederse belirli bir süre sonra sermayenizle beraber sağlığınızda erimeye başlar. Neden piyasada denenmiş yüzlerce örnek varken aynı sorunları yaşayasınız ki?
Sistemin faydaları ve zararlarına ikna olduktan sonra sistem arayışına geçilir. Acaba neye göre alsam neye göre satsam?
Burada bir sistemi oluştururken incelenmesi gereken noktalar var.
1-Risk algınız ne? Nekadarlık risk alabiliyorsunuz. Nekadar kayba razısınız. Kaybetmeye razı değilseniz bu piyasada olmamanız gerekir. Çünkü bu piyasanın doğasında kaybetmek ve kazanmak var. Siz bu kayıp ve kazançlar arasında gidip gelirken kazanç tarafını yüksekte tutmaya çalışacaksınız. Kayıp her zaman olacaktır ve kazanç herzaman olacaktır. Düz mantıkla zarardan erken çık karda uzun otur. Ancak bu sayede kazanç haneniz büyüyebilir. Bu noktada devreye teknik analiz araçlarından stop ve iz süren stoplar devreye giriyor.
2-Vadeniz ne? Nekadar bir zamanda elinizdeki sermayeyi, yatırım yapmak istediğiniz enstrümana bağlayabilirsiniz? 1 hafta mı? 1 ay mı? 6 ay mı? 2 yıl mı? Günlük al sat yapan bir trader ile 2 yıllık bir projeksiyon çizip ona göre alım yapan yatırımcının stop seviyeleri farklıdır. Piyasayı takip ederken izlediği grafiğin periyodu farklıdır. İzlediği teknik indikatörler farklıdır.
3-Kişisel özellikleriniz ne? Kendinizi yeterince tanıyor musunuz? İstekleriniz gerçekleşmediğinde nasıl tepkiler veriyorsunuz? Öfke kontrolunuz var mı? Fiyat düşerken, stop noktanıza düşüp satmayımı beklerdiniz, yoksa piyasaya küfretmeyimi tercih ederdiniz. Sabırlı mısınız? Mesela, 2 yıl tek bir hissede bekleyebilir misiniz, vadeli opsiyon borsasında yılda 21 pozisyon açmayımı yoksa saatlik grafiklere göre günde 5 pozisyon açmayımı isterdiniz. Bütün bunlar sizin kişisel özellikleriniz ve piyasayı algılayış şeklinizle ilgilidir.
İstikrar başarı getirir;
Hadi bir sistemi kurdunuz, bu sistemi uygulayabilecek düzeyde misiniz? Stop koymamak ayrı bir derttir, stoba düşen enstrümanı satmak da ayrı bir derttir.
Al kuralınızda 4 kriter olduğunu kabul edelim. Kriterlerden üç tanesi gerçekleştiğinde nasıl olsa dördüncüsüde gerçekleşir bak indikatör ortalamasına yaklaşıyor, kesmemiş ama keser bu diye hareket ediyorsanız sisteminizin dışına çıkmaya başlamışsınız demektir. Muhtemelen alım yaptıktan sonra stop seviyesine düşen fiyatıda bir kaç kademeden birşey olmaz, bekleyeyim diyeceksiniz. Bir kere taviz verdiğinizde arkası gelir.
Sisteme uymak, sistemi oluşturmaktan daha zordur.
Mükemmel sisteme ulaşma isteği;
Mükemmel, hiç zarar ettirmeyen bir sisteme ulaşmanız piyasaya tamamen terstir. Ama kayıplarınızı azaltıp, kazançlarınızı artırabilirsiniz.
Trend yapan piyasada aşırı alım satım göstergeleri hatalı al-sat sinyalleri ürettiği gibi, yatay piyasada da trend göstergeleri hatalı al-sat sinyalleri üretir. Çünkü sağlıklı çalışan bir piyasada fiyat trendler halinde dalgalanmaktadır.
Dikkat etmeniz gereken bir yatırım aracında örneğin 10 tane işlem yaptığınızda bu işlemlerin kaçında kar-zarar ettiğiniz ve bu işlemlerde kaybettiğinizin nekadarını kazanmış olduğunuzdur. Zarar ederken 5 birim kazanırken 3 birim kazanıyorsanız bir yerlerde ciddi bir sorun var demektir. En basitinden stop seviyenizi %2 kar realizasyonunu %4 yapsanız bunu kendinize kural edinseniz orta vadede sermayenizde büyüme olduğunu görürsünüz. İtiraz noktaları açıktır, bunun hep böyle olacağı garantisi var mıdır? yoktur. Ama siz zaten alım yaparken belirli bir kurala göre almıyor musunuz? Analiz yapmıyor musunuz? Yoksa hala kulaktan dolma bilgilerle mi alım satım yapıyorsunuz?
Sistemden sisteme atlamak;
İyi kötü elinizde kullandığınız bir sistem varsa küçük değişikliklerle zararları azaltıp karları artırabilirsiniz. Bunuda stop ve iz süren stoplardaki değişimlerle sağlayabilirsiniz. Ama sürekli sistem değiştirirseniz allak bullak olursunuz. Tanıdığım 3 traderin alım satım noktaları birbirinden farklıydı. Biri dirençler hacimli kırıldığında özellikle takas verilerine bakarak alım yapıp bir sonraki dirençte yada fibonacci seviyelerinde satım yapıyordu. Bir diğeri destekte özellikle göstergelerde görülen uyuşmazlıkları dikkate alarak alım yapıp, takip eden dirençte satıyordu. Diğeride piyasada ilgili enstrümanın temel verilerinin kötü yada iyi olmasına dikkat etmeden fiyatlarda görülen sıkışma alanları ve piyasanın momentumunu dikkate alarak izsüre stoplarla satış yapıyordu. Hepside başarılı traderlardı. Sorun benim hangisini kullanacağımdaydı. Üçünüde düşünürken adeta dumura uğramış, kendi sistemimi uygulayamaz olmuştum.
Birilerinin sisteminin nekadar güzel, nekadar kazançlı olduğunun bir önemi yoktur. Önemli olan kullanmayı düşündüğünüz sistem sizin kişisel özelliklerinize nekadar uyumlu. Siz trade yaparken rahat mısınız?
Rahat değilseniz algı dünyanızı değiştirmeniz gerekir, çünkü;
-Sürekli kaybetmeden kazanamayacağınızı bilerek bu yola girdiniz.
-Nerden alıp nerden satacağınız konusunda daha önceden deneyip, geliştirdiğiniz bir stratejiniz var.
-Fiyat beklentinizin tersine hareket edip düşmeye başladığında nerde zararla satacağınızı biliyorsunuz.
-Fiyat beklentiniz doğrultusunda hareket edip yükselmeye başladığında nereden karla satacağınızı biliyorsunuz.
Herşey bu kadar belirliyken neden sıkıntıya düşüyorsunuz?
cevabı çok basit;
kaybetme korkusu ve kazanma hırsı.
100 bin TL niz 96 bine düşünce stres yaşıyorsunuz çünkü kaybetmek istemiyorsunuz. Kaybetmeyi kim ister ki? Ama paranızın 90 bine düşmemesi için 96 binde satmanız gerekiyor. Peki satış yaptığımda yukarı çıkış olursa ne olacak? Bişey olacağı yok. Eğer piyasa alım kararı verdiğiniz şartları taşıyorsa tekrar alacaksınız. Birde piyasa bizim kadar kararsız değildir, düşecekse düşer çıkacaksa çıkar zaten...
Ali Erkan Tanacıoğlu
Eğer bir sisteminiz yoksa, piyasada oluşan her dalgalanmada sizde piyasa ile beraber hop oturup hop kalkarsınız. Strese giren beyin düşünemez hale gelir. Bu durum bu şekilde devam ederse belirli bir süre sonra sermayenizle beraber sağlığınızda erimeye başlar. Neden piyasada denenmiş yüzlerce örnek varken aynı sorunları yaşayasınız ki?
Sistemin faydaları ve zararlarına ikna olduktan sonra sistem arayışına geçilir. Acaba neye göre alsam neye göre satsam?
Burada bir sistemi oluştururken incelenmesi gereken noktalar var.
1-Risk algınız ne? Nekadarlık risk alabiliyorsunuz. Nekadar kayba razısınız. Kaybetmeye razı değilseniz bu piyasada olmamanız gerekir. Çünkü bu piyasanın doğasında kaybetmek ve kazanmak var. Siz bu kayıp ve kazançlar arasında gidip gelirken kazanç tarafını yüksekte tutmaya çalışacaksınız. Kayıp her zaman olacaktır ve kazanç herzaman olacaktır. Düz mantıkla zarardan erken çık karda uzun otur. Ancak bu sayede kazanç haneniz büyüyebilir. Bu noktada devreye teknik analiz araçlarından stop ve iz süren stoplar devreye giriyor.
2-Vadeniz ne? Nekadar bir zamanda elinizdeki sermayeyi, yatırım yapmak istediğiniz enstrümana bağlayabilirsiniz? 1 hafta mı? 1 ay mı? 6 ay mı? 2 yıl mı? Günlük al sat yapan bir trader ile 2 yıllık bir projeksiyon çizip ona göre alım yapan yatırımcının stop seviyeleri farklıdır. Piyasayı takip ederken izlediği grafiğin periyodu farklıdır. İzlediği teknik indikatörler farklıdır.
3-Kişisel özellikleriniz ne? Kendinizi yeterince tanıyor musunuz? İstekleriniz gerçekleşmediğinde nasıl tepkiler veriyorsunuz? Öfke kontrolunuz var mı? Fiyat düşerken, stop noktanıza düşüp satmayımı beklerdiniz, yoksa piyasaya küfretmeyimi tercih ederdiniz. Sabırlı mısınız? Mesela, 2 yıl tek bir hissede bekleyebilir misiniz, vadeli opsiyon borsasında yılda 21 pozisyon açmayımı yoksa saatlik grafiklere göre günde 5 pozisyon açmayımı isterdiniz. Bütün bunlar sizin kişisel özellikleriniz ve piyasayı algılayış şeklinizle ilgilidir.
İstikrar başarı getirir;
Hadi bir sistemi kurdunuz, bu sistemi uygulayabilecek düzeyde misiniz? Stop koymamak ayrı bir derttir, stoba düşen enstrümanı satmak da ayrı bir derttir.
Al kuralınızda 4 kriter olduğunu kabul edelim. Kriterlerden üç tanesi gerçekleştiğinde nasıl olsa dördüncüsüde gerçekleşir bak indikatör ortalamasına yaklaşıyor, kesmemiş ama keser bu diye hareket ediyorsanız sisteminizin dışına çıkmaya başlamışsınız demektir. Muhtemelen alım yaptıktan sonra stop seviyesine düşen fiyatıda bir kaç kademeden birşey olmaz, bekleyeyim diyeceksiniz. Bir kere taviz verdiğinizde arkası gelir.
Sisteme uymak, sistemi oluşturmaktan daha zordur.
Mükemmel sisteme ulaşma isteği;
Mükemmel, hiç zarar ettirmeyen bir sisteme ulaşmanız piyasaya tamamen terstir. Ama kayıplarınızı azaltıp, kazançlarınızı artırabilirsiniz.
Trend yapan piyasada aşırı alım satım göstergeleri hatalı al-sat sinyalleri ürettiği gibi, yatay piyasada da trend göstergeleri hatalı al-sat sinyalleri üretir. Çünkü sağlıklı çalışan bir piyasada fiyat trendler halinde dalgalanmaktadır.
Dikkat etmeniz gereken bir yatırım aracında örneğin 10 tane işlem yaptığınızda bu işlemlerin kaçında kar-zarar ettiğiniz ve bu işlemlerde kaybettiğinizin nekadarını kazanmış olduğunuzdur. Zarar ederken 5 birim kazanırken 3 birim kazanıyorsanız bir yerlerde ciddi bir sorun var demektir. En basitinden stop seviyenizi %2 kar realizasyonunu %4 yapsanız bunu kendinize kural edinseniz orta vadede sermayenizde büyüme olduğunu görürsünüz. İtiraz noktaları açıktır, bunun hep böyle olacağı garantisi var mıdır? yoktur. Ama siz zaten alım yaparken belirli bir kurala göre almıyor musunuz? Analiz yapmıyor musunuz? Yoksa hala kulaktan dolma bilgilerle mi alım satım yapıyorsunuz?
Sistemden sisteme atlamak;
İyi kötü elinizde kullandığınız bir sistem varsa küçük değişikliklerle zararları azaltıp karları artırabilirsiniz. Bunuda stop ve iz süren stoplardaki değişimlerle sağlayabilirsiniz. Ama sürekli sistem değiştirirseniz allak bullak olursunuz. Tanıdığım 3 traderin alım satım noktaları birbirinden farklıydı. Biri dirençler hacimli kırıldığında özellikle takas verilerine bakarak alım yapıp bir sonraki dirençte yada fibonacci seviyelerinde satım yapıyordu. Bir diğeri destekte özellikle göstergelerde görülen uyuşmazlıkları dikkate alarak alım yapıp, takip eden dirençte satıyordu. Diğeride piyasada ilgili enstrümanın temel verilerinin kötü yada iyi olmasına dikkat etmeden fiyatlarda görülen sıkışma alanları ve piyasanın momentumunu dikkate alarak izsüre stoplarla satış yapıyordu. Hepside başarılı traderlardı. Sorun benim hangisini kullanacağımdaydı. Üçünüde düşünürken adeta dumura uğramış, kendi sistemimi uygulayamaz olmuştum.
Birilerinin sisteminin nekadar güzel, nekadar kazançlı olduğunun bir önemi yoktur. Önemli olan kullanmayı düşündüğünüz sistem sizin kişisel özelliklerinize nekadar uyumlu. Siz trade yaparken rahat mısınız?
Rahat değilseniz algı dünyanızı değiştirmeniz gerekir, çünkü;
-Sürekli kaybetmeden kazanamayacağınızı bilerek bu yola girdiniz.
-Nerden alıp nerden satacağınız konusunda daha önceden deneyip, geliştirdiğiniz bir stratejiniz var.
-Fiyat beklentinizin tersine hareket edip düşmeye başladığında nerde zararla satacağınızı biliyorsunuz.
-Fiyat beklentiniz doğrultusunda hareket edip yükselmeye başladığında nereden karla satacağınızı biliyorsunuz.
Herşey bu kadar belirliyken neden sıkıntıya düşüyorsunuz?
cevabı çok basit;
kaybetme korkusu ve kazanma hırsı.
100 bin TL niz 96 bine düşünce stres yaşıyorsunuz çünkü kaybetmek istemiyorsunuz. Kaybetmeyi kim ister ki? Ama paranızın 90 bine düşmemesi için 96 binde satmanız gerekiyor. Peki satış yaptığımda yukarı çıkış olursa ne olacak? Bişey olacağı yok. Eğer piyasa alım kararı verdiğiniz şartları taşıyorsa tekrar alacaksınız. Birde piyasa bizim kadar kararsız değildir, düşecekse düşer çıkacaksa çıkar zaten...
Ali Erkan Tanacıoğlu