PD /DD
Şirketimizin kuruluş aşamasında hisse senedi değeri 1 TL idi. Ancak ilk yılın sonunda 32.000 TL net kar elde ettiğimize göre artık öz sermayemiz 332.000 TL. Dolayısı ile şirketimizin defter değerini bulmak için yeni bir hesaplama yapmamız lazım. Şirketimizin öz sermayesini hisse senedi adetine böldüğümüzde şirketimizin defter değerini bulmuş olacağız.
Artık yeni defter değerimize göre 1 adet hisse senedimizin değeri 1.1066 TL’dir (yukarıdaki hesaplamada 1.11 TL olarak yuvarlanmıştır. 300.000 adet hisse senedi * 1.1066 TL = 332.000 TL ) Yani bu şirketin hisse senetlerini şirket kurulurken 1 TL’ye alan yatırımcı, birinci yıl sonunda 1.11 TL’lik defter değerine sahip bir şirketi satın almış oldu.
Diyelim ki ben bu şirketi halka açıp şirketimin piyasa fiyatının borsada belirlenmesini istiyorum. Bunun için gerekli mercilere başvurdum ve ortaklık paylarımın %33.333’üne tekabül eden kısmını yani 300.000 adet hisse senedinden 100.000 adet hisse senedini borsadaki çeşitli kuruluş ve yatırımcılara sattım. Artık şirketimin bir adet hisse senedi fiyatının ne olması gerektiğine piyasa karar verecek. Dolayısı ile şirketin artık birde piyasa değeri olacak. Bir şirketin piyasa değeri, piyasa fiyatı ile toplam hisse senedi adeti çarpılarak bulunur. Diyelim ki bizim şirketin hisse senedi fiyatı borsada 2 TL’den işlem görsün. Dolayısı ile şirketimizin piyasa değeri;
Yukarıdaki hesaplamaya göre şirketimizin piyasa değeri 600.000 TL çıkmaktadır. Gelelim borsada yatırımcıların piyasa çarpanları olarak en çok kullandığı oranlardan birine.
Piyasa Değeri / Defter Değeri Oranı (PD/DD) : pay ve paydadaki kavramlar yukarıda açıklamamızda mevcut bulunmaktadır.
Buna göre piyasa fiyatını defter değeri fiyatına bölersek (2 TL / 1.1066 TL) Şirketimizin PD/DD değerini 1.807 buluruz.
Aynı şekilde şirketimizin piyasa değerini özsermayeye böler isek (600.000 TL / 332.000 ) yine aynı değeri bulmuş oluruz. İkisi de PD/DD oranını verir.
Peki bu oranın ne olması gerektiğine nasıl karar vereceğiz? Bu sübjektif ve şirkete bakış açınıza göre değişebilir. Örneğin kurduğumuz bu şirket bir kar bir zarar ediyorsa, düzenli bir karlılığı yoksa yada sürekli zarar ediyorsa piyasa değerinin defter değerine eşit olması veya yakın bir değer alması beklenebilir. Ancak düzenli kar eden ve özsermayesini sürekli artıran bir şirketin piyasa değerinin defter değerine yakın olması beklenemez. Bu değer Özvarlık karlılığı kavramıyla ölçülür. (Özvarlık karlılığı : Net kar / Özsermaye) öz varlık karlılığı %20 olan bir şirket, aslında 5 yıl sonra özvarlığını iki katına çıkarmış anlamına gelmektedir. Bu bilgi çok önemlidir. Bundan ilerisini sizin düşünmenize bırakıyorum. Piyasada düzenli kar açıklayıp piyasa değeri defter değerinin 4, 5 veya 6 katından işlem gören şirketlerin piyasa fiyatlarının neden düşmediğini yukarıdaki bilgilendirmeden mantığınızı kullanarak çözmeniz zor olmasa gerek.
Bugünkü PD/DD oranı bir sonraki yıl veya 5 yıl veya 10 yıl sonra neye tekabül etmekte? Bu sorulara cevap vermek yada gelecek yıllar ile ilgili tahmin yapmak bu oran için yeniden hesaplama yapmanıza neden olacaktır. Gelecek yıllara ait tahmini PD/DD oranına Prospektif PD/DD oranı denir. An itibari ile hesapladığımız PD/DD oranına ise Tarihsel PD/DD oranı denir. Şimdi diyelim ki ben bir yıl sonra kurduğumuz şirketimizin 60.000 TL zarar edeceğini düşünüyorum. Dolayısı ile öz sermayem 332.000 TL’den 272.000 TL’ye düşmüş olacak. Şirketimin bugünkü piyasa değerim 600.000 TL olduğuna göre tahmin ettiğim kara göre gelecek yıl şirketimin PD/DD oranı (600.000 TL / 272.000 TL) 2.205 olacak.
Neyi anlatmaya çalışıyorum? Aslında bugünkü PD/DD oranı (1.807) gelecek yıl için 2.205 seviyesine çıkacak. Yani şirketimiz gelecek yıl defter değerinin tam 2.2 katından işlem görecek. Eğer siz gelecek yılın öz sermayesini doğru tahmin ettiğinizi düşünüyor iseniz şirketin gelecek yıl pahalı olacağını görüyor ve bu şirketin piyasa fiyatının (2 TL) pahalı olduğunu görüyorsunuz.
Bir başka bakış açısına göre açıklama yapalım. Diyelim ki benim kurduğum şirketin önümüzdeki on yıl, yıllık ortalama 50.000 TL net kar edeceğini tahmin ettim. Bu ne anlama gelir? 10 yıl * 50.000 TL = 500.000 TL. Bunu şu anki özsermayemize eklersek (yani 332.000 TL + 500.000 TL =832.000 TL) 10 yıl sonraki özsermayemizi bulmuş oluruz. Bugünkü piyasa değerini 10 yıl sonraki özsermayemize bölersek 10 yıl sonraki prospektif PD/DD’ini bulmuş oluruz. (10 yıl sonraki Prospektif PD/DD = 600.000 TL (bugünkü piyasa değeri) / 832.000 TL ( 10 yıl sonraki özsermaye) = 0.7211 ) Yani bugünkü 1.807 olan PD/DD, on yıl sonra 0.7211’e kadar düşecek. Yani 10 yıllık bir yatırım için bugünden çok ucuz bir şirket satın aldığınız anlamına gelmekte. Şirketin 10 yıl sonraki defter değeri 832.000 TL ise bunu hisse sayısına böldüğümüzde hisse senedinin on yıl sonraki defter değerini bulmuş olursunuz. (2.77 TL). E şirketiniz sürekli kar eden bir şirketse bu şirketin piyasa değeri her zaman defter değerinden daha pahalı olacağına göre?
Düzenli ve istikrarlı kar eden şirketler çok önemlidir. Bugün paranızı mevduatınıza yatırdığınızı düşünün ve kaç yıl sonra paranızı iki katına çıkaracağınızı tahmin edin. PD/DD oranını da öyle düşünün bugün paranızı düzenli kar eden bir şirkete yatırdığınızda paranızın iki katına ne zaman çıkacağını tahmin edin. Bu tahmini yaparken Özvarlık karlılığı rasyosu size bir nevi rehber olacaktır. Tabi bu anlattıklarımız çeşitli varsayımlar altında oluşmaktadır. Gelecek yıllarda ekonomi nasıl gider? Faiz oranları artış nasıl olur? Siyasi riskler neler? Bunları da düzenli takip ederek konjonktüre göre hareket etmemiz gerektiğini unutmamamız gerek. Birde şirketin tahmin ettiğimiz karlılığında azalmalar olur ise dikkatli olmamız gerek.
Borsada beklentiler satın alınır gerçekleşenler satılır. Düzenli kar eden bir şirketi alıp beş yıl sonraki PD/DD oranını tahmin edin. E eğer borsada beklentiler satın alınıyorsa piyasadaki yatırımcıların 5 yıl sonraki dönemde önündeki 5 yılı yada 10 yılı satın aldığını düşünün. Bu bilgide uzun vadeli, borsada yatırım yapmak isteyenler için değerli bir bilgidir. Aşağıdaki örnek tabloyu dikkatlice inceleyiniz.
Konya Çimento son on iki yılda yıllık ortalama 37.4 milyon TL net kar sağladı. Eğer ben 2002 yılında olsam ve Konya Çimentonun yıllık ortalama 37.4 milyon TL net kar elde edeceğini tahmin etsem yapacağım işlem 37.4 milyon TL * 12 yıl = 449 milyon TL net kar bulup bunu 2002 yılındaki özsermayeye ekleyerek (449 Milyon TL + 50 Milyon TL =500 Milyon TL) bulacağım sonucu sermayeye bölmek olacaktı.( 500 milyon TL / 4.8 Milyon TL = 104 TL). Dolayısı ile 2014 yılı için bu şirketin 104 TL olacağını düşünmüş olacaktım. Tabi bir şeyi unutmayalım yukarıda anlattığım gibi borsada beklentiler satın alınır. 2014 yılında Konya Çimentoya yatırım yapacak yatırımcılarda Konya çimento için gelecek 5 yıllık yada 10 Yıllık fiyatını hesaplayacağından muhtemelen benim bulduğum defter değerinin üzerinde bir fiyat biçeceklerini bildiğimden Konya Çimento 2014 yılında fiyatının en az 200 TL olmasını ön görmek zor olmasa gerek.
PD/DD konusu daha da teferruatlı olmasına rağmen burdaki yazımızda bu kadarına yer verdik. Çeşitli kombinasyonlarda çeşitli şekillerde de değerlendirilen bu oran için yazımızın sonuna geldik.
Bir sonraki yazımızda FİYAT/ KAZANÇ ORANI üzerinde konuşacağız. Yılmaz Altun
--------------------------------------------------------------------------------------------
“Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.
Burada yer alan değerlendirmeler, yorum ve kişisel görüşlere dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir.
Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.”